ਮਹਾਕੁੰਭ ਕਦੋ ਂ ਹੈ, ਸ਼ਾਹ ੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਦੋ ਂ ਹੋਣ ਾ ਹੈ, ਕੁੰਭ ਨਾਲ ਜੁੜ ੇ ਸਾਰ ੇ ਅਹਿਮ ਸਵਾਲਾ ਂ ਦ ੇ ਜਵਾਬ

ਦੁਨੀਆ ਦ ੇ ਸਭ ਤੋ ਂ ਵੱਡ ੇ ਧਾਰਮਿਕ ਇੱਕਠਾ ਂ ਵਿੱਚੋ ਂ ਇੱਕ ਮਹਾਕੁੰਭ ਮੇਲ ਾ 2025 ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦ ੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਖ ੇ 13 ਜਨਵਰ ੀ ਤੋ ਂ ਸ਼ੂਰ ੁ ਹ ੋ ਰਿਹ ਾ ਹੈ । ਇਹ ਮੇਲ ਾ 26 ਫਰਵਰ ੀ ਨੂ ੰ ਆਪਣ ੀ ਸਮਾਪਤ ੀ ਵੱਲ ਵਧੇਗਾ।

ਇਸ ਵਿੱਚ 40 ਕਰੋੜ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆ ਂ ਦ ੇ ਆਉਣ ਦ ਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਜ ਾ ਰਿਹ ਾ ਹੈ।

ਹਿੰਦ ੂ ਮਾਨਤ ਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਥ ੇ ਡੁਬਕ ੀ ਲਗਾਉਣ ਨਾਲ ਉਹ ਜੀਵਨ ਅਤ ੇ ਮਰਨ ਦ ੇ ਚੱਕਰ ਤੋ ਂ ਮੁਕਤ ਹ ੋ ਸਕਦ ੇ ਹਨ।

ਕੁੰਭ ਮੇਲ ੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਰਸਮਾ ਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਵਿੱਤਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦ ੀ ਰਸਮ ਸਭ ਤੋ ਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ । ਇਸ ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਵੇਣ ੀ ਸੰਗਮ ਵਿੱਖ ੇ ਲੱਖਾ ਂ ਸ਼ਰਧਾਲ ੂ ਪਵਿੱਤਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦ ੇ ਹਨ।

ਤ੍ਰਿਵੇਣ ੀ ਸੰਗਮ ਸੰਸਕਿ੍ਰਤ ਦ ਾ ਸ਼ਬਦ ਹ ੈ ਇਸ ਦ ਾ ਅਰਥ ਤਿੰਨ ਨਦੀਆ ਂ ਦ ਾ ਸੰਗਮ । ਜ ੋ ਕ ਿ ਗੰਗਾ, ਯਮੁਨ ਾ ਅਤ ੇ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਸਰਸਵਤ ੀ ਨਦੀ ਂ ਹੈ । ਇਹ ਸੰਗਮ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦ ੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਖ ੇ ਹੈ।

ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਰਾਹੀ ਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦ ਾ ਹ ੈ ਕ ਿ ਵਿਅਕਤ ੀ ਸਾਰ ੇ ਪਾਪਾ ਂ ਤੋ ਂ ਸ਼ੁੱਧ ਹੁੰਦ ਾ ਹ ੈ ਅਤ ੇ ਆਪਣ ੇ ਆਪ ਨੂ ੰ ਅਤ ੇ ਆਪਣ ੇ ਪੂਰਵਜਾ ਂ ਨੂ ੰ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦ ੇ ਚੱਕਰ ਤੋ ਂ ਮੁਕਤ ਕਰ ਸਕਦ ਾ ਹ ੈ ਅਤ ੇ ਨਾਲ ਹ ੀ ਮੋਕਸ ਼ ਜਾ ਂ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮੁਕਤ ੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦ ਾ ਹੈ।

ਪਵਿੱਤਰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦ ੇ ਨਾਲ ਸ਼ਰਧਾਲ ੂ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦ ੀ ਦ ੇ ਕੰਢ ੇ ਪੂਜ ਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦ ੇ ਹਨ ਅਤ ੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਧੂਆ ਂ ਅਤ ੇ ਸੰਤਾ ਂ ਵੱਲੋ ਂ ਪ੍ਰਵਚਨਾ ਂ ਦ ਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤ ਾ ਜਾਂਦ ਾ ਹੈ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੌਰਾਨ ਪੂਰੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੁਝ ਤਰੀਕਾਂ ਦਾ ਖ਼ਾਸ ਮਹੱਤਵ ਹੈ।

ਇਸ ਨੂ ੰ ਸ਼ਾਹ ੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਜ ਾ ਰਾਜਯੋਗ ੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਵਜੋ ਂ ਵ ੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦ ਾ ਹੈ । ਸ਼ਾਹ ੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੁੰਭ ਮੇਲ ੇ ਦ ਾ ਮੁੱਖ ਆਕਰਸ਼ਣ ਹੁੰਦ ਾ ਹੈ । ਕੁੰਭ ਮੇਲ ਾ ਦ ੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਾਹ ੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦੀਆ ਂ ਤਰੀਕਾ ਂ ਹੇਠ ਦਰਸਾਏ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ।

ਇਸ ਮੇਲ ੇ ਦ ਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੇ ਂ ਦੌਰਾਨ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਥਾਂਵਾ ਂ ‘ ਤ ੇ ਆਯੋਜਨ ਹੁੰਦ ਾ ਹੈ, ਜ ੋ ਹਨ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ, ਹਰਿਦਵਾਰ, ਨਾਸਿਕ, ਉਜੈਨ।

ਕੁੰਭ ਮੇਲ ੇ ਦ ੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਮੁਤਾਬਕ ਕੁੰਭ ਮੇਲ ੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਉੱਤ ੇ ਪੰਜ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦ ੇ ਹੁੰਦ ੇ ਹਨ: ਮਹਾਕੁੰਭ ਮੇਲਾ, ਪੂਰਨ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ, ਅਰਧ ਚੱਕਰ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ, ਕੁੰਭ ਮੇਲ ਾ ਅਤ ੇ ਮਾਗ ਕੁੰਭ ਮੇਲਾ

ਦਰਅਸਲ 12 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹੋਣ ਵਾਲ ੇ ਕੁੰਭ ਮੇਲ ੇ ਦ ੇ 12 ਚੱਕਰ ਪੂਰ ੇ ਹੋਣ ਬਾਅਦ 144 ਸਾਲ ਬਣਦ ੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਮਗਰੋ ਂ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦ ਾ ਆਯੋੋਜਨ ਹੁੰਦ ਾ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ੀ ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋ ਂ ਆਗਾਮ ੀ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦ ੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ‘ ਤ ੇ ਵੈੱਬਪੇਜ ਼ ਲਾਂਚ ਕੀਤ ਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਹ ਵੈੱਬਪੇਜ ਹਰ 15 ਮਿੰਟ ਮਗਰੋ ਂ ਮੌਸਮ ਦ ਾ ਅਪਡੇਟ ਦੇਵੇਗ ਾ ਅਤ ੇ ਨਾਲ ਹ ੀ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਦ ੋ ਵਾਰ ਮੌਸਮ ਦ ਾ ਅਨੁਮਾਨ ਦਿੱਤ ਾ ਜਾਵੇਗਾ।

ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦ ੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋ ਂ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚੋ ਂ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਜੋ ਂ ਅਸਥਾਈ ਜਿਲ੍ਹ ਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਹ ਅਸਥਾਈ ਜਿਲ੍ਹ ਾ 4 ਮਹੀਨਿਆ ਂ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਤਹਿਸੀਲਾ ਂ ਦ ੇ ਨਾਲ 50000 ਹੈਕਟੇਅਰ ਦ ਾ ਖੇਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤ ਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਕੁੰਭ ਮੇਲ ੇ ਦੌਰਾਨ ਵੱਡ ੇ ਪੱਧਰ ਤ ੇ ਸ਼ਰਧਾਲ ੁ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤ ੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਲਈ ਆਉਂਦ ੇ ਹਨ । ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦ ੇ ਅਨੁਮਾਨ ਅਨੁਸਾਰ 40 ਲੱਖ ਦ ੇ ਕਰੀਬ ਸ਼ਰਧਾਲ ੂ ਕੁੰਭ ਮੇਲ ੇ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣਗੇ।

ਉੱਤਰ ੀ ਮੱਧ ਰੇਲਵ ੇ ਦ ੇ ਲੋਕ ਸੰਪਰਕ ਅਫ਼ਸਰ ( ਸੀਪੀਆਰਓ ) ਸ਼ਸ਼ੀਕਾਂਤ ਤ੍ਰਿਪਾਠ ੀ ਨ ੇ ਮਹਾਂਕੁੰਭ ਦੀਆ ਂ ਤਿਆਰੀਆ ਂ ਬਾਰ ੇ ਬੋਲਦ ੇ ਹੋਇਆ ਏਐਨਆਈ ਨੂ ੰ ਦੱਸਿਆ,” ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦ ੇ ਅਨੁਮਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਕੁੰਭ ਮੇਲ ੇ ਦੌਰਾਨ ਲਗਭਗ 40 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਪਹੁੰਚਣਗੇ।”

” ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆ ਂ ਦ ੇ ਵੱਡ ੇ ਇੱਕਠ ਨੂ ੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਰੇਲਵ ੇ ਵੱਲੋ ਂ ਕਈ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕੀਤ ੇ ਗਏ ਹਨ । ਰੇਲਵ ੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਲਈ 1300 ਰੇਲ ਗੱਡੀਆ ਂ ਚਲਾਵੇਗਾ । ਜਿਸ ਵਿੱਚ 1000 ਆਮ ਗੱਡੀਆ ਂ ਅਤ ੇ 3000 ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗੱਡੀਆ ਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੋੌਰਾਨ ਸੁੱਰਖਿਆ ਪ੍ਰਬੰਧਾ ਂ ਨੂ ੰ ਲ ੈ ਕ ੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਦ ੇ ਪੁਲਿਸ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਤਰੁਣ ਗਾਬ ਾ ਨ ੇ ਏਐਨਆਈ ਨੂ ੰ ਦੱਸਿਆ ਕ ਿ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂ ੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆ ਂ 7-ਪੱਧਰ ੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਯੋਜਨ ਾ ਲਾਗ ੂ ਕੀਤ ੀ ਗਈ ਹੈ।

ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾ ਂ ਦ ੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤ ੀ ਜਾਵੇਗ ੀ ਅਤ ੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੱਧਰਾ ਂ ‘ ਤ ੇ ਸ਼ੱਕ ੀ ਵਿਅਕਤੀਆ ਂ ਦ ੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤ ੀ ਜਾਵੇਗੀ । ਸਾਰ ੇ ਪੱਧਰਾ ਂ ‘ ਤ ੇ ਨਿਗਰਾਨ ੀ ਲਈ 2700 ਕੈਮਰ ੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾ ਂ ਨਾਲ ਪੁਲਿਸ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਹਰ ਸਥਿਤ ੀ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਬਣ ਾ ਕ ੇ ਰੱਖੇਗਾ

ਉਨ੍ਹਾ ਂ ਨਾਲ ਹ ੀ ਕਿਹ ਾ ਕ ਿ ਸੂਬ ਾ ਅਤ ੇ ਕੇਂਦਰ ੀ ਏਜੰਸੀਆ ਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲਗਾਤਾਰ ਸੰਪਰਕ ਅਤ ੇ ਤਾਲਮੇਲ ਕੀਤ ਾ ਜ ਾ ਰਿਹ ਾ ਹੈ।

ਬੀਬੀਸ ੀ ਲਈ ਕਲੈਕਟਿਵ ਨਿਊਜ਼ਰੂਮ ਵੱਲੋ ਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ